I. Wprowadzenie
Świat, w którym żyjemy nieustannie się zmienia, a lista wyzwań cywilizacyjnych
i społecznych jest coraz dłuższa. Świadomi jesteśmy, że na całym świecie wskutek rozwoju cywilizacyjnego oraz postępującego uprzemysłowienia i urbanizacji gwałtownie wzrasta liczba czynników powodujących bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego, a także stanowiących niebezpieczeństwo dla środowiska ekologicznego i kulturalnego człowieka. Służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo odnotowują codziennie wydarzenia niosące za sobą różnorodne zagrożenia. Czy wiemy, jak zachować się w sytuacji zagrożenia i czy potrafimy zadbać o swoje bezpieczeństwo? Czy jest zasadna edukacja w tym zakresie?
Pytania te, wbrew pozorom nie są pytaniami retorycznymi, gdyż już samo pojęcie bezpieczeństwa jest pojęciem złożonym. W trakcie prac nad reformowaniem systemu edukacji dostrzeżono, że jednym z podstawowych warunków istnienia i rozwoju każdego społeczeństwa jest zapewnienie mu bezpieczeństwa, a najbardziej powszechnym i efektywnym sposobem przygotowania na wypadek wystąpienia różnorodnych zagrożeń jest kształcenie dzieci i młodzieży w szkołach. Szkoła powinna stać się miejscem bezpiecznym i uczyć jak radzić sobie w sytuacjach trudnych między innymi takich jak: pożar, wypadek drogowy, powódź, zatrucie środkami toksycznymi ale i również drobnymi zdarzeniami mającymi miejsce w domu i szkole, uwzględniając różny stopień samodzielności i zakres doświadczeń uczniów. Młody człowiek powinien wejść w życie dorosłe przygotowany nie tylko do wypełniania obowiązków zawodowych, ale i do zapewnienia bezpieczeństwa sobie i innym, pod warunkiem realizacji odpowiednio dobranych treści programowych przez dobrze przygotowanych nauczycieli. Zwiększenie efektywności i atrakcyjności procesu szkolenia możliwe jest poprzez udział w zajęciach edukacyjnych przedstawicieli służb ratowniczych, w tym Państwowej Straży Pożarnej.
II. Cele edukacyjne
- poznanie współczesnych podstawowych zagrożeń życia i zdrowia,
- nabycie umiejętności wzywania służb ratowniczych,
- wykształcenie u dzieci umiejętności postępowania w sytuacjach zagrożenia,
- nabycie umiejętności niezbędnych przy udzielaniu pierwszej pomocy.
III. Zakres tematyczny
- Charakterystyka niebezpieczeństw i zagrożeń środowiska lokalnego, w szkole i domu. Właściwa ocena zagrożeń.
- pożar,
- gazy palne i toksyczne,
- gorące ciecze,
- niebezpieczne narzędzia i przedmioty,
- urządzenia elektryczne,
- inne
2. Zasady zachowania się w sytuacji zagrożenia.
- powiadamianie nauczycieli, rodziców i innych osób dorosłych,
- postępowanie dzieci i dorosłych,
- sposoby i metody zabezpieczania się przed czynnika szkodliwymi,
- drogi komunikacyjne i inne drogi ewakuacyjne, oznakowanie,
- zasady ewakuacji zbiorowej.
3. Powiadamianie i wzywanie służb ratunkowych.
- numery alarmowe,
- rozmowa z dyspozytorem.
4. Pierwsza pomoc przedmedyczna
4.1. Postępowanie w przypadkach oparzenia
- bezpieczeństwo poszkodowanego,
- chłodzenie poparzonych części ciała,
- wezwanie pomocy.
4.2. Postępowanie z poszkodowanym nieprzytomnym
- podstawy resuscytacji krążeniowo-oddechowej,
- pozycja boczna ustalona,
- wezwanie pomocy.
4.3. Postępowanie w przypadkach krwawień i krwotoków
- krwotok z nosa,
- rany, skaleczenia,
- wezwanie pomocy.
4.4. Postępowanie w przypadkach zadławień
- rozpoznanie,
- uderzenie w plecy,
- nakłanianie do kaszlu,
- wezwanie pomocy.
4.5. Postępowanie w wyniku porażenia prądem
- bezpieczeństwo własne,
- wezwanie pomocy.
IV. Uwagi o realizacji (jak uczyć dzieci)
- pozwólmy dzieciom na samodzielne próby rozwiązywania problemów i wykonywania zadań, najlepiej w formie zabawowej, symulacji, gier planszowych itp.;
- wprowadzając nowe treści, bazujmy na wcześniej przyswojonej wiedzy. Używajmy przykładów i pomóżmy dzieciom znaleźć ,,nić przewodnią” czy ,,haczyki w pamięci” pozwalające skojarzyć posiadaną już wiedzę z nową, tak by łatwiej im było pojąć ich wzajemny związek,
- pojęcia abstrakcyjne odnośmy do konkretnych doświadczeń dziecka: ,,Pamiętasz jak...”;
- przyswajanie wiedzy jest efektywniejsze, jeżeli nauczanie jest urozmaicone. Umysł reaguje na zmiany. Ucząc dziecko, należy się więc odwoływać do wszystkich jego zmysłów – dzięki temu uczą się one szybciej;
- sprawdzajmy, czy dzieci zrozumiały, co powiedzieliśmy- poprośmy by powtórzyły własnymi słowami to, co usłyszały. Często zdarza się, że dzieci nie chcą zadawać pytań, by nie ryzykować, że wydadzą się ,,nierozgarnięte”;
- unikajmy używania terminologii zbyt fachowej;
- dopilnujmy, żeby stworzyć warunki, umożliwiające dzieciom koncentrację uwagi na tym, co robimy. Dzieci nie potrafią się tak łatwo, jak my, dorośli, odciąć od przypadkowych, zakłócających koncentrację wrażeń odbieranych z otoczenia.
Opracowanie: Marek Engiel